Emerytury w Unii Europejskiej - porównanie systemów

W Unii Europejskiej funkcjonuje 27 różnych systemów emerytalnych, każdy z własnymi zasadami, wymogami i sposobami obliczania świadczeń. Dla osób, które pracowały w różnych krajach UE, zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla optymalizacji przyszłych świadczeń emerytalnych. W tym artykule porównujemy systemy emerytalne w wybranych krajach UE i wyjaśniamy, jak te różnice mogą wpłynąć na Twoją emeryturę.

Podstawowe zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w UE

Zanim przejdziemy do porównania konkretnych systemów, warto przypomnieć podstawowe zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w UE:

• Zasada równego traktowania – obywatele UE muszą być traktowani tak samo jak obywatele kraju, w którym pracują
• Zasada sumowania okresów – okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania w różnych krajach UE są sumowane przy ustalaniu prawa do świadczeń
• Zasada eksportu świadczeń – świadczenia emerytalne mogą być wypłacane niezależnie od miejsca zamieszkania w UE
• Zasada jednego ustawodawstwa – w danym momencie osoba podlega ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego

Polska

Polski system emerytalny opiera się na modelu zdefiniowanej składki (DC), co oznacza, że wysokość emerytury zależy od zgromadzonego kapitału składkowego.

• Wiek emerytalny: 60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn
• Minimalny okres ubezpieczenia: 20 lat dla kobiet, 25 lat dla mężczyzn (dla uzyskania minimalnej emerytury)
• Składka emerytalna: 19,52% podstawy wymiaru (9,76% płaci pracownik, 9,76% pracodawca)
• Sposób obliczania emerytury: Zgromadzony kapitał podzielony przez średnie dalsze trwanie życia w momencie przejścia na emeryturę
• Średnie świadczenie emerytalne: około 2500 PLN brutto miesięcznie (dane z 2023 r.)

Niemcy

Niemiecki system emerytalny opiera się na modelu punktowym, gdzie wysokość emerytury zależy od liczby zgromadzonych punktów emerytalnych.

• Wiek emerytalny: Stopniowo podnoszony do 67 lat (obecnie około 65 lat i 10 miesięcy)
• Minimalny okres ubezpieczenia: 5 lat
• Składka emerytalna: 18,6% wynagrodzenia brutto (podzielona równo między pracownika i pracodawcę)
• Sposób obliczania emerytury: Liczba punktów emerytalnych × wartość punktu × współczynnik dostępu × współczynnik rodzaju emerytury
• Średnie świadczenie emerytalne: około 1500 EUR brutto miesięcznie

Francja

Francuski system emerytalny składa się z kilku filarów i jest oparty na zasadzie solidarności międzypokoleniowej.

• Wiek emerytalny: 62 lata (dla pełnej emerytury często wymagane jest więcej lat)
• Minimalny okres ubezpieczenia: 42 lata (dla osób urodzonych po 1973 r. będzie to 43 lata)
• Składka emerytalna: W zależności od programu, około 16% (pracownik i pracodawca)
• Sposób obliczania emerytury: Średnie wynagrodzenie z 25 najlepszych lat × stopa zastąpienia (zależna od stażu pracy)
• Średnie świadczenie emerytalne: około 1500 EUR brutto miesięcznie

Szwecja

Szwedzki system emerytalny jest często przedstawiany jako modelowy przykład nowoczesnego systemu wielofilarowego.

• Wiek emerytalny: Elastyczny, od 62 do 68 lat
• Minimalny okres ubezpieczenia: 3 lata zamieszkania w Szwecji (dla emerytury gwarantowanej)
• Składka emerytalna: 18,5% podstawy wymiaru (7% płaci pracownik, 11,5% pracodawca)
• Sposób obliczania emerytury: System NDC (notional defined contribution) plus kapitałowa część prywatna
• Średnie świadczenie emerytalne: około 1800 EUR brutto miesięcznie

Włochy

Włoski system emerytalny przeszedł znaczące reformy w ostatnich dekadach i obecnie opiera się na modelu NDC (notional defined contribution).

• Wiek emerytalny: 67 lat
• Minimalny okres ubezpieczenia: 20 lat
• Składka emerytalna: 33% wynagrodzenia brutto (większość płaci pracodawca)
• Sposób obliczania emerytury: System NDC - suma zgromadzonych składek pomnożona przez współczynnik transformacji
• Średnie świadczenie emerytalne: około 1300 EUR brutto miesięcznie

Holandia

Holenderski system emerytalny jest uważany za jeden z najlepszych na świecie, oparty na solidnych filarach państwowym i zakładowym.

• Wiek emerytalny: Stopniowo podnoszony, obecnie około 66 lat i 4 miesiące
• Minimalny okres ubezpieczenia: 50 lat zamieszkania w Holandii dla pełnej emerytury państwowej
• Składka emerytalna: Około 25% (wliczając filar zakładowy)
• Sposób obliczania emerytury: Emerytura państwowa (AOW) jest kwotą zryczałtowaną, plus emerytury zakładowe
• Średnie świadczenie emerytalne: około 2200 EUR brutto miesięcznie

Jak te różnice wpływają na emerytury osób pracujących w wielu krajach UE?

Dla osób, które pracowały w różnych krajach UE, różnice w systemach emerytalnych mogą mieć istotny wpływ na ich przyszłe świadczenia:

• Różne wiek emerytalny – Możesz kwalifikować się do emerytury w jednym kraju, ale nie w innym
• Różne sposoby obliczania świadczeń – To samo wynagrodzenie i ta sama liczba lat pracy mogą dać zupełnie inne świadczenia w różnych krajach
• Różne wymagania dotyczące minimalnego okresu ubezpieczenia – W niektórych krajach możesz nie spełnić warunków dla otrzymania jakiejkolwiek emerytury
• Różne świadczenia dodatkowe – Niektóre kraje oferują dodatkowe świadczenia dla emerytów, np. opieka zdrowotna, dodatki mieszkaniowe

Strategie optymalizacji emerytur dla osób pracujących w wielu krajach UE

Jeśli pracowałeś w różnych krajach UE, możesz podjąć pewne kroki, aby zoptymalizować swoje przyszłe świadczenia emerytalne:

1. Dokumentuj wszystkie okresy zatrudnienia – Zachowaj wszystkie dokumenty potwierdzające zatrudnienie i opłacanie składek w różnych krajach
2. Monitoruj swoje konta emerytalne – Regularnie sprawdzaj stan swoich kont emerytalnych we wszystkich krajach, w których pracowałeś
3. Rozważ strategiczne planowanie momentu przejścia na emeryturę – W niektórych przypadkach opłaca się przejść na emeryturę najpierw w jednym kraju, a później w drugim
4. Skorzystaj z zasady sumowania okresów – Jeśli w żadnym kraju nie osiągnąłeś minimalnego wymaganego stażu pracy, wykorzystaj zasadę sumowania okresów
5. Rozważ wybór miejsca zamieszkania na emeryturze – Niektóre kraje oferują korzystniejsze warunki podatkowe dla emerytów lub niższe koszty życia
6. Skonsultuj się z ekspertem – Ze względu na złożoność przepisów, warto skorzystać z pomocy specjalisty ds. emerytur międzynarodowych

Podsumowanie

Systemy emerytalne w krajach UE różnią się znacząco pod względem wieku emerytalnego, minimalnego okresu ubezpieczenia, wysokości składek i sposobu obliczania świadczeń. Dla osób, które pracowały w różnych krajach UE, zrozumienie tych różnic i planowanie z wyprzedzeniem może mieć istotny wpływ na wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych.

Dzięki zasadom koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w UE, osoby pracujące w różnych krajach członkowskich mogą sumować okresy ubezpieczenia i otrzymywać emerytury z każdego kraju, w którym pracowały. Jednakże nawigowanie przez różne systemy i procedury może być złożonym procesem.

Jeśli potrzebujesz pomocy w zrozumieniu, jak praca w różnych krajach UE wpływa na Twoją emeryturę, eksperci PensionsPoland są do Twojej dyspozycji. Nasze wieloletnie doświadczenie w obsłudze spraw emerytalnych osób pracujących za granicą pozwala nam skutecznie wspierać klientów w optymalizacji ich świadczeń emerytalnych.